L-annimali jkunu jafu meta jkun ġej il-maltemp għax iħossuh.
Kategorija: il-meteoroloġija
Fix-xita, bil-bieb miftuħ dejjem tidħol ir-raxxa.
Meta l-inkwiet ma tilqagħlux ikollok tbati l-konsegwenzi.
Fit-tromb jikber l-ixkomp.
L-ixkomp (jew xkombor / lumi ta’ San Ġlormu) jikber iżjed meta jagħmel riefnu (= it-tromb).
Fis-sajf zokk jitimgħek u blata traqqdek.
Fis-sajf il-frott ikun abbundanti u s-sħana tħallik torqod fil-miftuħ.
Fil-klomi xi ħaġa stenna.
Meta kollox ikun kwiet iżżejjed, ħejji ruħek għax ikun ġej il-maltemp. Il-klomi hija l-kalma perfetta tal-baħar.
Fil-ħarifa l-mara timla l-qaleb bil-ġbejna u tħawwad il-brejma bin-nejna.
Il-mara tad-dar għandha ħafna xogħol kemm fid-dar kif ukoll fit-trobbija tat-tfal. Il-brejma tirreferi għal skutella u n-nejna hija kelma tat-tfal għal ikel.
Fil-baħar bnazzi kulħadd baħri / kaptan.
Meta jinqala’ l-inkwiet tinduna min verament huwa kapaċi jsolvi l-problemi.
Fid-dinja mhux dejjem ir-rebbiegħa.
Ma tistax tistenna li kollox imur tajjeb fil-ħajja.
Fejn tidħol ix-xemx ma jidħolx it-tabib.
Ix-xemx tagħtik is-saħħa u tbiegħed il-mard.
Fejn ix-xemx ma turix ma ssaħħanx.
Biex issolvi problema jeħtieġ li tieħu azzjoni.
Faħħar il-baħar u ibqa’ fuq l-art.
Tagħżilx li tmur fuq il-baħar għax huwa xogħol perikoluż.
F’sena milwiema l-ħuxlief bil-ħalel kbar u l-qamħ bi sbuliet żgħar.
Ħafna xita mhix tajba għall-qamħ, u minflok jikber iżjed il-ħuxlief. Milwiema tfisser b’ħafna ilma.
Dar ħdejn il-baħar trid għaxra r-raħal.
Dar ħdejn il-baħar fiha iżda preġju minn dar li ma tkunx.
Dak li ġġib fil-qamar, f’ebda kwart ma jkollu sabar.
Dari kienu superstizzjużi u kienu jemmnu li t-tfal li jiġu konċeputi fid-dawl tal-qamar tassew kien jagħtihom tal-qamar!
Daħqa bżonjuża daqs ix-xemx.
Tajjeb li nkunu kuntenti u nidħqu daħqa.
Bniedem għaqli ma jdurx ma kull riħ.
M’għandekx tafda lil min moħħu biex iħawwad u jdawwar.
Bnazzi fix-xitwa, trott ta’ bagħla u kappell ta’ miġnun, qatt iżżomm magħhom.
Il-bnazzi fix-xitwa, it-trott ta’ bagħla u n-nies imġienen qatt m’għandek tafdahom.
Bix-xita u x-xemx, il-muna bil-ġiri ma tintemmx.
Il-ħażna ta’ sena partikolari ma tintemmx mill-ewwel bis-saħħa tax-xita u x-xemx.
Bix-xita f’Marzu u April, tinġabar l-annata.
L-uċuħ tar-raba’ jikbru bix-xita li tagħmel f’Marzu u April.
Bejn il-kliem u l-fatti hemm il-baħar jikkumbatti.
Dak li tagħmel jgħodd, mhux dak li tgħid.
Anqas l-ilma baħar mhu xorta.
Id-differenza kullimkien qiegħda.
Baħar imfaħħal ma jkissirx, jimborġa.
Il-baħar immewweġ jaf iżid, iżda ma jkissirx l-opri tal-baħar.
Baħar fieragħ għar-riħ isfel, baħar mimli għar-riħ fuq.
Il-baħar mimli jġib ir-riħ fuq, u l-baħar fieragħ iġib ir-riħ isfel.
Baħar riħa ta’ dulliegħ il-maltemp stenna fih.
Il-baħar ikun imqalleb meta jkollu riħa ta’ dulliegħ.
Alwett bil-gziez, xita bil-qliel.
Kollox għandu żmienu. L-alwett huwa tip ta’ għasfur u joħroġ fit-temp milwiem.
B’riħ jew riefnu minn hawn għandna nsiefru.
Xi darba jew oħra rridu mmutu.
B’riħ jew riefnu minn hawn irridu nsiefru.
Xi darba jew oħra rridu mmutu.
Id-dmugħ tal-mara bħall-bnazzi fix-xitwa.
Id-dmugħ tal-mara, dmugħ tal-kukkudrilli.
F’Santa Luċija l-jiem jitwalu b’pass ta’ tarbija.
Lejn nofs Diċembru l-ġurnata terġa’ tibda titwal bil-mod il-mod. Santa Luċija tiġi fit-13 ta’ Diċembru.
F’Santa Luċija jibdew l-irwiegel.
F’Santa Luċija l-bdiewa joqogħdu attenti għall-irwiegel. Santa Luċija tiġi fit-13 ta’ Diċembru.
Santa Barbara la deni u lanqas ħsara.
Santa Barbara teħlisna mir-ragħad u s-sajjetti. Santa Barbara tiġi fl-4 ta’ Diċembru.
F’Sant’Andrija l-jiem jiqsaru b’pass ta’ tarbija.
Lejn l-aħħar ta’ Novembru tibda tħoss li l-ġurnata qed tiqsar. Sant’Andrija jiġi fit-30 ta’ Novembru.
San Martin ikisser it-tin u Katarin tisqih mill-fin.
It-tin taċ-ċappa nikluh fl-ewwel ġimgħa ta’ Novembru u fit-tielet ġimgħa x-xita ssaqqi s-siġar tat-tin għall-istaġun ta’ wara. San Martin jiġi fil-11 ta’ Novembru u Santa Katerina tiġi fil-25 ta’ Novembru.
Is-sajf ta’ San Martin, il-biedja tifraħ bih.
It-temp sabiħ f’Novembru jagħmel tajjeb għall-biedja.
Sal-Qaddisin Kollha r-riħ jiġi bil-bolla.
Ir-riħ mill-Majjistral idum ġej sal-bidu ta’ Novembru. Il-Qaddisin Kollha tiġi fl-1 ta’ Novembru.
San Bartilmew għandu l-muftieħ tax-xita.
Tibda x-xita lejn it-tielet ġimgħa t’Awwissu.
Santa Marija jibdew l-għarajjex.
L-ewwel xita tkun mistennija f’nofs Awwissu. Santa Marija tiġi fil-15 ta’ Awwissu.
San Lawrenz ix-xahar tas-sħana.
Tagħmel ħafna sħana f’Awwissu. San Lawrenz jiġi fl-10 ta’ Awwissu.
F’San Ġwann tidħol l-għassa.
F’San Ġwann tispiċċa r-rebbiegħa u jibda s-sajf. San Ġwann jiġi fl-24 ta’ Ġunju.
San Mattija, iżra’ t-tomnija la mwaħħra u lanqas bikrija.
F’San Mattija għandu jinżara’ l-qamħ. It-tomnija tirreferi għat-tgħam u mwaħħra tfisser tard fl-istaġun. San Mattija jiġi fl-24 ta’ Frar.
F’San Mattija jekk ma ssibhiex filgħodu ssibha filgħaxija.
F’San Mattija għandu jinżara’ l-qamħ. It-tomnija tirreferi għat-tgħam u mwaħħra tfisser tard fl-istaġun. San Mattija jiġi fl-24 ta’ Frar.
Ottubru jidħol u joħroġ fit-tubru.
F’Ottubru jidlam kmieni mill-bidu sal-aħħar tiegħu. It-tubru jirreferi għat-tebut.
F’Tal-Vitorja l-baħar jitla’ fl-għolja.
Il-baħar jibda jitqawwa fil-Vitorja, li tiġi fit-8 ta’ Settembru.
Jekk il-qamar ta’ Settembru jimla bix-Xlokk, jagħmel ix-Xlokk seba’ xhur fis-sena.
Jekk f’Settembru jkun qamar kwinta bir-riħ mix-Xlokk, jibqa’ jagħmel riħ mix-Xlokk seba’ xhur wara.
Xita f’Settembru meraq tajjeb f’Novembru.
Ix-xita ta’ Settembru tħaxxen il-frott f’Novembru.
Settembru Settembrina, jibdlilna s-sala mal-kantina.
Dari kienu jinżlu fil-kantina biex jaħarbu mir-riħ isfel ta’ Settembru.
Meta l-għansal jagħmel il-ward f’Awwissu, ix-xita tkun bikrija.
Jekk l-għansal (li huwa tip ta’ pjanta, Prospero autumnale) joħroġ il-fjura f’Awwissu, ix-xita tagħmel qabel żmienha.
Awwissu qatt ma ħamel lilu nnifsu.
Diffiċli tħobbu Awwissu, minħabba s-sħana li tagħmel.
Awwissu jaħbat ʼil-mara kemm imissu.
Ix-xemx ta’ Awwissu tkun qawwija ħafna.
Ix-xahar ta’ Awwissu s-sinjur u l-fqir iħissu.
Is-sħana ta’ Awwissu lil kulħadd taħqar.
Awwissu x-xemx taħarqu u x-xita tmissu.
Tagħmel l-ewwel xita f’Awwissu.
F’Awwissu l-ilma jibda jmissu.
Tagħmel l-ewwel xita f’Awwissu.
F’Awwissu l-baħar tisma’ ħissu.
Il-baħar ikun imqalleb f’Awwissu.
Ġunju kbir, rasu ras il-ħmir.
Ġunju għandu rasu iebsa (bħall-ħmar) għax sħana biss jagħmel.
Ġunju għall-għomma manju, fis-sodda jagħtina banju.
F’Ġunju nkunu għarqana xraba.
F’Ġunju tidħol l-għassa.
F’Ġunju tispiċċa r-rebbiegħa u jibda s-sajf.
F’Ġunju bdiewa għarqana u wċuħ daħqana.
F’Ġunju l-bdiewa jkollhom ix-xogħol, imma jkunu kuntenti.
Ġunju Ġunjett ineħħi l-qmis u d-dublett.
F’Ġunju ntajru l-ħwejjeġ minn fuqna.
Mejju mirjieħ jaqleb il-wiċċ u l-qiegħ.
F’Mejju r-riħ iċaqlaq il-baħar u joħloq ħafna maltemp.
Mejju mirjieħ b’kull deni stennieh.
F’Mejju r-riħ jagħmel ħafna ħsara.
Mejju bla riħ, il-biedja tifraħ bih.
Ir-riħ ta’ Mejju jirvina l-uċuħ tar-raba’, aħjar mingħajru.
Mejju l-imhejjem t’ommu.
Bħal tifel imfissed, Mejju jħawwad ħafna fit-temp.
Mejju l-iblah t’ommu.
Bħal tifel imfissed, Mejju jħawwad ħafna fit-temp.
Mejju kulma fih jirvina l-btieħ.
Ix-xita li tagħmel f’Mejju tirvina l-ġwież tal-annimali.
Mejju daqs ġuvni ħlejju.
Mejju huwa xahar sabiħ ħafna.
F’Mejju kollox jinxef sal-plejju.
Kollox jinxef f’Mejju.
Mejju xahar il-fjuri, fih il-għomma tibda turi.
F’Mejju tibda s-sħana.
April imut bil-bard u Mejju jrid il-ward.
Il-kesħa tispiċċa f’April, u l-fjuri jwarrdu f’Mejju.
Xita fi ħruġ Marzu u dħul April, karru deheb u ġawhar fin.
Ix-xita fl-aħħar ta’ Marzu u fil-bidu ta’ April tagħmel ġid lill-uċuħ tar-raba’.
Xita fi dħul April, karru deheb u ieħor ħarir.
Ix-xita fil-bidu ta’ April tagħmel ġid lill-uċuħ tar-raba’.
April imut bil-bard u Mejju jrid il-ward.
Il-kesħa tispiċċa f’April, u l-fjuri jwarrdu f’Mejju.
F’April jistejqer il-fqir.
F’April jagħmel temp sabiħ, u jgħin lil min hu sfortunat iħossu aħjar.
F’April id-dubbiena tagħmel żinn u l-isħaba tmur lil hinn.
F’April tieqaf ix-xita u jibdew ħerġin l-insetti, fosthom id-dubbien.
Marzu r-rebbiegħa tal-bhejjem.
Il-bhejjem jagħmlu ħafna ħalib f’Marzu.
Marzu Marzell, bil-kabozza u bil-kappell.
F’Marzu xi kultant ikollok tilbes ġakketta għax il-bard, u xi kultant il-kappell biex tilqa’ x-xemx. Kabozza hija għamla ta’ kowt.
Marzu bl-ilma xebgħan italla’ ġbira, u gozz ikbar tkun tat-tgħam.
It-tgħam (jiġifieri ċ-ċereali) jissaqqa u joktor bix-xita ta’ Marzu.
Marzu Marzellu, in-nanna taħraq il-moxt u r-rixtellu.
Tagħmel kesħa kbira f’Marzu. Il-moxt u r-rixtellu jirreferu għall-makkinarju tal-insiġ.
Marzu l-fart iħossu f’qarnu.
Tagħmel kesħa kbira f’Marzu. Il-fart jirreferi għall-annimali bovini.
F’Marzu l-bard irqiq jidħol fl-għadam.
Tagħmel kesħa kbira f’Marzu.
Marzu qala’ mnieħru u qartsu.
Tagħmel kesħa kbira f’Marzu. Qartsu tfisser geżwru.
F’Marzu aqla’ mnieħrek u qartsu.
Tagħmel kesħa kbira f’Marzu. Qartsu tfisser geżwru.
F’Ħadd il-bluh ix-xita tibda tfuħ.
Ix-xita tnaqqas sew lejn żmien il-karnival (fi Frar).
Fi Frar tkun ix-xita billejl u taħdem binhar.
Fi Frar ix-xita tagħmel billejl u l-bidwi jaħdem fl-għalqa matul il-ġurnata.
Fi Frar ix-xita billejl u xogħol binhar.
Fi Frar ix-xita tagħmel billejl u l-bidwi jaħdem fl-għalqa matul il-ġurnata.
Frar silef tnejn lil Jannar u daħħlu bin-nagħaġ ġol-għar.
Skont superstizzjoni Maltija, f’sena biżestili (ta’ 366 jum) il-bidwi jmur ħażin f’xogħlu.
Frar fawwar, kull xitla bin-nwar.
Fi Frar ikun hemm xi ftit xemx, bi tħejjija għar-rebbiegħa.
Frar fawwar, il-bidwi għana fid-djar.
Fi Frar ikun hemm xi ftit xemx, bi tħejjija għar-rebbiegħa.
Frar fawwar, jekk ma toħroġ ix-xemx filgħodu, toħroġ ma’ nofsinhar.
Fi Frar ikun hemm xi ftit xemx, bi tħejjija għar-rebbiegħa.
Frar fawwar jimla l-bjar.
Tagħmel ħafna xita fi Frar.
Jannar kiefer u Frar għandu d-dwiefer.
F’Jannar u Frar jagħmel temp ikrah.
Jannar xott, il-bidwi għani.
Ħafna xita f’Jannar tirvina l-uċuħ tar-raba’, għalhekk aħjar ikun xott għall-bidwi.
Jannar il-qasba jmiddha fl-art.
Il-qasab jinqata’ f’Jannar.
Jannar bardan. Meta jsib l-art liebsa jneżżagħha, u meta ma jsibhiex liebsa jlibbisha.
It-temp ta’ Jannar jeqred il-ħdura, iżda n-natura xorta terġa’ tnibbet.
F’Jannar stenna xita, ksieħ u nar.
F’Jannar u Frar jagħmel temp ikrah. In-nar jirreferi għall-beraq u s-sajjetti.
Jannar dejjem jitrekken id-dar.
F’Jannar jagħmel temp ikrah u kulħadd joqgħod ġewwa.
F’Jannar agħlaq in-nagħaġ fil-għar.
F’Jannar jagħmel temp ikrah u kulħadd joqgħod ġewwa.
Jannar dejjem jitrekken id-dar.
F’Jannar jagħmel temp ikrah u kulħadd joqgħod ġewwa.
Jannar daħħal lilek u lil għajrek ġewwa d-dar.
F’Jannar jagħmel temp ikrah u kulħadd joqgħod ġewwa.
Aħjar il-bard ta’ Jannar mix-xemx li ma ssaħħanx.
Xemx li ma ssaħħanx ma fihiex gost. Aħjar il-bard.
Alla fuq kollox u fuq kulħadd; xemx u xita jibgħat lil kulħadd.
Alla jittratta lil kulħadd l-istess, għax huwa ġust.
Il-mewt u xita Alla jaf meta.
Alla biss jiddeċiedi meta niġu fid-dinja u nitilqu minnha.